Hầu hết các bệnh nhân khi dùng thuốc điều trị không nắm rõ về thông tin loại thuốc và những tác dụng phụ của nó. Vấn đề là một số nhóm thuốc có thể gây co mạch dẫn đến tăng huyết áp. Và phải kể đến một trong số đó là thuốc ức chế Calcineurin. Vậy Calcineurin là gì? Và thuốc ức chế Calcineurin có ảnh hưởng như thế nào đến sức khỏe người bệnh? Bạn hãy tham khảo bài viết sau đây của duochoanghaigiang.com để giúp ích cho sức khỏe của bản thân cũng như nhắc nhở mọi người nhé!
Calcineurin là gì?
Calcineurin (viết tắt là CaN) là một canxi và một calmodulin và kích hoạt các tế bào lympho T của hệ thống miễn dịch. Khi một tế bào đưa ra kháng nguyên tương tác với một thụ thể tế bào T, tế bào chất của canxi sẽ tăng lên. Từ đó kích hoạt chức năng của Calcineurin.
Calcineurin là yếu tố rất quan trọng trong phiên mã gen IL – 2 (một loại cytokine). Và IL – 2 lại kích hoạt tế bào T – helper làm tăng sản xuất thêm những cytokine khác. Cytokine đóng vai trò quan trọng trong cơ thể để điều phối các phản ứng miễn dịch. Tuy nhiên, khi cytokine tăng ồ ạt thì lại phản tác dụng, gây hại cho cơ thể. Chính cơ chế hoạt động này đã chi phối hoạt động của các tế bào lympho T gây độc hại cho tế bào.
Thuốc ức chế Calcineurin gồm những loại nào?
Thuốc ức chế calcineurin tại chỗ gồm 2 hoạt chất là:
- Tacrolimus: Nó không có hoạt tính kháng sinh và được tạo ra bởi vi khuẩn Streptomyces Tsukubaensis. Thuốc chứa hoạt chất này có 3 dạng là dạng uống trực tiếp, dạng tiêm tĩnh mạch và dạng bôi tại chỗ. Riêng thuốc Tacrolimus dạng bôi tại chỗ có 2 loại hàm lượng 0.03% và 0.1%.
- Cyclosporin: Đây là dẫn xuất của ascomycin (có cấu trúc và cơ chế tác dụng tương tự tacrolimus). Ascomycin được tạo ra từ vi khuẩn streptomycetius, và được điều chế dưới dạng kem bôi tại chỗ pimecrolimus với làm lượng 1%.
Tác dụng điều trị của thuốc ức chế Calcineurin
Có lẽ bạn đã hiểu hơn về Calcineurin là gì và nó có khả năng gây hại với lượng lớn, từ đó thuốc ức chế Calcineurin được phát triển. Vậy thuốc ức chế Calcineurin được ứng dụng điều trị bệnh gì?
Viêm da cơ địa
Để điều trị bệnh viêm da cơ địa (hay thường biết đến với tên Eczema) chủ yếu dùng thuốc bôi ức chế calcineurin. Thuốc có khả năng ức chế hoạt hóa T – cell phụ thuộc Calcineurin, ức chế sản xuất cytokine và chất trung gian gây viêm chàm, tác động lên tế bào mastocyte, giảm khả năng kích hoạt tế bào có tua thượng bì.
Thuốc dùng bôi tại chỗ, vùng da không bị nhiễm trùng, có tác dụng giảm tụ cầu vàng trên da giúp tạo hàng rào bảo vệ da, chống viêm chỉ sau Corticoid. Loại dùng cho trẻ em từ 2 – 15 tuổi là thuốc mỡ Tacrolimus 0.03% và kem pimecrolimus 1%, với người lớn dùng Tacrolimus 1%. Với trẻ dưới 2 tuổi thì nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Những trường hợp sử dụng điều trị viêm da cơ địa khi kháng corticoid, điều trị ở những vùng da nhạy cảm như da mặt, hậu môn, nếp gấp vì không gây mỏng da. Ngoài ra, có thể dùng Cyclosporin đường uống 2,5 – 5mg/kg/ngày với trường hợp viêm da dị ứng nặng ở người lớn. Phương pháp điều trị này dùng trong ngắn hạn, khoảng 8 tuần.
Cấy ghép thận
Hoạt chất tacrolimus trong thuốc ức chế Calcineurin gây ức chế hệ thống miễn dịch ở người nhận allotransplant nội tạng, từ đó giúp ngăn chặn sự từ chối mô cấy ghép.
Tiểu đường
Sự có mặt của thành phần Tacrolimus trong thuốc ức chế Calcineurin có tác dụng cải thiện chức năng tế bào beta tuyến tụy ở người mắc tiểu đường.
Thấp khớp
Thuốc ức chế Calcineurin cũng được kê đơn kèm methotrexate để điều trị bệnh thấp khớp, viêm khớp vảy nến ở người lớn.
Nguy cơ tăng huyết áp do dùng thuốc ức chế Calcineurin
Ngoài thông tin về Calcineurin là gì và thuốc ức chế Calcineurin thì bạn cần lưu ý tới những tác dụng phụ của thuốc ức chế Calcineurin. Theo nghiên cứu cho thấy, khi sử dụng thuốc ức chế Calcineurin liên tục trong 1 năm sẽ ít gây ra tác dụng phụ cho bệnh nhân. Tuy nhiên, nếu thời gian sử dụng kéo dài sẽ dẫn đến những tác dụng không mong muốn.
Nguy cơ gây tăng huyết áp
Đầu tiên phải kể đến là thuốc gây co mạch trực tiếp do hình thành nitrit oxid làm tăng huyết áp. Trong đó, hoạt chất Cyclosporin gây tăng huyết áp do làm tăng tổng hợp prostaglandin và giảm bài tiết muối, nước. Còn hoạt chất Tacrolimus cũng làm tăng huyết áp nhưng tỉ lệ gặp phải thấp hơn 15% so với Cyclosporin.
Đặc biệt ở những bệnh nhân suy thận mạn, các chất ức chế Calcineurin có thể gây co mạch, hẹp động mạch thận của thận ghép làm tăng huyết áp sau ghép thận. Bệnh thận mạn và cao huyết áp có mối quan hệ tác động qua lại lẫn nhau gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
Vì vậy, với bệnh nhân cao huyết áp có thể xem xét chuyển sang sử dụng Tacrolimus. Và bác sĩ sẽ cân nhắc bổ sung thuốc chẹn kênh canxi, beta blocker, lợi tiểu hoặc ức chế men chuyển để hỗ trợ điều trị tăng huyết áp do tác dụng phụ của Cyclosporin.
Việc dùng thuốc ức chế Calcineurin rất dễ khiến huyết áp tăng cao, trong khi điều trị cao huyết áp bằng thuốc Tây lại thường gây nhiều tác dụng không mong muốn.
Tác dụng phụ khác khi sử dụng thuốc ức chế Calcineurin
Không chỉ cao huyết áp, mà tác dụng phụ của Cyclosporin và Tacrolimus còn làm gia tăng nguy cơ mắc các bệnh tim mạch khác như: tăng đường huyết, tăng acid uric và lipid máu. Cho nên, khi sử dụng thuốc ức chế Calcineurin, bạn phải bỏ hút thuốc, theo dõi cân nặng, huyết áp, lipid và glucose thường xuyên.
Ngoài ra, thuốc ức chế Calcineurin có thể gây ra những tác dụng phụ như: gây bỏng rát hay nóng ngứa châm chích khi sử dụng lần đầu; phát ban, nhiễm trùng, đau cơ; thậm chí là gây ung thư da, ung thư hạch ở những vùng da bôi thuốc kéo dài.
Kết luận
Tất tần tật những thông tin cơ bản về Calcineurin là gì đã được duochoanghaigiang.com gửi gắm qua bài viết. Mong rằng bạn tích lũy cho mình kiến thức bổ sung về những loại thuốc ức chế Calcineurin trong điều trị. Hãy lưu ý tới tác dụng phụ của thuốc, quan trọng nhất là làm tăng huyết áp để lựa chọn thuốc hợp lý nhất nhé!
(Nguồn Sưu tầm)
